รู้จักกับโปรแกรม Scratch

ทำไมต้องใช้ Scratch

โปรแกรม Scratch อ่านว่า (สะ-แครช) เป็นโปรแกรมภาษา ที่ผู้เรียนสามารถสร้างชิ้นงานได้ อย่างง่าย เช่น นิทานที่สามารถโต้ตอบกับผู้อ่านได้ ภาพเคลื่อนไหว เกม ดนตรี และศิลปะและเมื่อสร้าง

เป็นชิ้นงานเสร็จแล้วสามารถนำชิ้นงานที่สร้างสรรค์นี้แสดงและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกับผู้อื่นบน เว็บไซต์ได้ ทำให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักการและแนวคิดการโปรแกรมไปพร้อมๆ กับการคิดอย่างสร้างสรรค์ มีเหตุผล เป็นระบบและเกิดการทำงานร่วมกัน

ส่วนประกอบหลักของโปรแกรม

หน้าต่างการทำงานของโปรแกรม Scratch มีส่วนประกอบหลักดังนี้

1. แถบเมนูเครื่องมือ (Toolbar)

2. เครื่องมือเวที (Stage Toolbar)

3. ข้อมูลของตัวละครที่ถูกเลือก

รู้จักโปรเจกต์

โปรเจกต์ใน Scratch มีโครงสร้าง 3 ส่วนประกอบด้วย

1. เวที (Stage)

2. ตัวละคร (Sprite)

3. สคริปต์ (Script)

เวที

เวทีมีขนาดกว้าง 480 หน่วย สูง 360 หน่วย ในแต่ละโปรเจกต์มีเวทีเดียว จึงมีชื่อเดียวและ ไม่สามารถเปลี่ยนชื่อได้ เวทีใช้แสดงผลการทำงานของสคริปต์ (script) เสียง (sound) หรือฉาก (background) ได้ และฉากที่จะแสดงบนเวทีจะต้องมีขนาดไม่เกินขนาดของเวที (480 X 360) ถ้าพื้นหลังที่ใช้มีขนาดใหญ่กว่า โปรแกรม Scratch จะลดขนาดพื้นหลังนั้นอัตโนมัติเพื่อให้พอดีกับขนาดของเวที

รายละเอียดของเวที

1. คลิก Stage เพื่อดูรายละเอียดของเวที

2. แท็บ Scripts ของเวที

3. แท็บ Backdrops

4. แท็บ Sounds

5. เพิ่มฉากใหม่ New Backdrop

6. ฉากทั้งหมดที่มีอยู่บนเวที

การบอกตำแหน่งใดๆ บนเวทีจะบอกโดยใช้ค่า (x, y) โดยค่า x และ y ที่ตำแหน่ง (0, 0) จะอยู่ตรงกลางเวที

ตัวละคร

ตัวละครแต่ละตัวจะมีข้อมูลแตกต่างกัน โดยสามารถคลิก ที่ตัวละคร เพื่อดูข้อมูลของตัวละครนั้น เช่น ตัวละครปลา มีข้อมูลดังตาราง

1) ชื่อตัวละคร

โปรแกรมจะตั้งชื่อตัวละครให้เป็น Sprite1, Sprite2, Sprite3… ตามลำดับที่สร้างขึ้นโดยอัตโนมัติถ้าต้องการเปลี่ยนชื่อตัวละครให้พิมพ์ชื่อใหม่บนแถบชื่อหมายเลข 1 ตามภาพ

2) ชุดตัวละคร

ชุดตัวละคร (Costumes) เป็นภาพของตัวละคร ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลง ภาพเดิม หรือเพิ่มภาพใหม่และอาจเขียนสคริปต์เพิ่มให้กับตัวละครเปลี่ยนชุด หรือให้มองเห็นเป็นการ เคลื่อนไหวใน รูปแบบต่างๆ ตามต้องการ

รายละเอียดชุดตัวละคร

1. คลิกที่ตัวละคร Monkey2

2. คลิกแท็บ Costumes

3. คลิกขวาที่ชุดตัวละครที่ต้องการ จะปรากฏเมนูคัดลอก ลบ และบันทึกชุดตัวละคร

4. ตัวละครในตัวอย่างมีชื่อว่า monkey2 ประกอบด้วยชุดตัวละคร 2 ชุด

ชื่อชุดตัวละครที่ 1 ชื่อว่า monkey2-a มีลักษณะยกมือขึ้น 2 ข้าง

ชื่อชุดตัวละครที่ 2 ชื่อว่า monkey2-b มีลักษณะมือลงทั้ง 2 ข้าง

5. พื้นที่ออกแบบและแก้ไขชุดตัวละครที่เลือก

สคริปต์

สคริปต์คือชุดคำสั่งสำหรับตัวละครหรือเวที เพื่อสั่งให้ตัวละครหรือเวทีทำงานตามวัตถุประสงค์ที่ต้องการโดยการเลือกสคริปต์จากกลุ่มบล็อก ซึ่งแบ่งเป็นกลุ่ม ดังนี้

เมื่อคลิกที่กลุ่มบล็อกใด จะปรากฏบล็อกในกลุ่มนั้น บล็อกสำหรับตัวละครและเวทีอาจมี ความแตกต่างกันบ้างเช่น กลุ่มบล็อก Motion ของตัวละครจะมีบล็อกดังรูปด้านซ้าย ส่วนรูปด้านขวาเป็นของเวทีซึ่งไม่มีบล็อก Motion เนื่องจากเวทีเคลื่อนที่ไม่ได้

สคริปต์หนึ่งๆ ประกอบไปด้วยบล็อกมาเรียงต่อกันเป็นกลุ่ม บางบล็อกสามารถอยู่ข้างในหรือซ้อนอยู่บนบล็อกอื่นได้

การสั่งให้โปรเจกต์เริ่มทำงานและหยุดทำงาน

การสั่งให้โปรเจกต์เริ่มทำงาน ทำได้โดยคลิก

ซึ่งอยู่มุมขวาบนของเวที โดยทุกสคริปต์ของ ทุกตัวละครและเวที ที่เริ่มต้นสคริปต์ด้วยบล็อก

จะเริ่มทำงานพร้อมกันและถ้าต้องการหยุดการทำงานทั้งโปรเจกต์ ให้คลิก

การบันทึกโปรเจกต์

1. คลิกเมนู File -> Save หรือ Save As จะปรากฏกรอบโต้ตอบ Save Project

2. เลือก Drive และ Folder ที่ต้องการบันทึกงาน

3. พิมพ์ชื่อโปรเจกต์

4. คลิกปุ่ม Save โปรเจกต์จะถูกบันทึก จะได้ไฟล์ข้อมูลที่มีส่วนขยายเป็น .sb2 ในโฟล์เดอร์ที่ใช้

บันทึกงาน เช่น Activity1_1.sb2